LOGISTICS TÍCH HỢP – CHÌA KHÓA PHÁT TRIỂN OCOP VÀ DOANH NGHIỆP NÔNG NGHIỆP NHỎ VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG SAU SÁP NHẬP TỈNH

Viện trưởng Nguyễn Thái Bình
 Viện Ứng dụng Công nghệ AI và Thương mại số

Không gian mới – Cơ hội mới cho logistics vùng

Vùng ĐBSH với dân số đông, mật độ sản xuất nông nghiệp cao và mạng lưới đô thị - cảng biển – trung tâm công nghiệp dày đặc đang trở thành trung tâm kinh tế - nông nghiệp – logistics trọng điểm của miền Bắc. Sau sáp nhập, không gian phát triển vùng trở nên liền mạch và có thể khai thác lợi thế quy mô lớn, điều mà trước đây bị giới hạn bởi ranh giới hành chính phân tán.

Tuy nhiên, thách thức hiện nay là sự thiếu đồng bộ trong quy hoạch logistics nông nghiệp, năng lực hạn chế của doanh nghiệp logistics nhỏ và chưa có sự tích hợp hiệu quả giữa vùng sản xuất – chế biến – phân phối – xuất khẩu. Hệ thống kho lạnh, trạm trung chuyển, sàn giao dịch nông sản còn manh mún; kết nối giao thông đa phương thức tuy có tiềm năng nhưng chưa phát huy đầy đủ do thiếu điểm trung tâm điều phối.

Những điểm mạnh chiến lược và thách thức cốt lõi

Về tổng thể, ĐBSH sở hữu một số điều kiện thuận lợi hiếm có:

• Mạng lưới sông ngòi, kênh rạch dày đặc, giúp vận tải thủy nội địa phát triển.

• Vị trí tiếp giáp Thủ đô, gần các cửa khẩu và cảng biển lớn, thuận lợi xuất khẩu.

• Hệ sinh thái sản phẩm OCOP phong phú, có giá trị thương hiệu và tiềm năng chế biến sâu.

Tuy vậy, các thách thức đang tồn tại gồm:

• Giao thông nông thôn – vùng nguyên liệu còn hạn chế, gây ách tắc trong mùa vụ.

• Tỷ lệ tổn thất sau thu hoạch cao do thiếu kho bảo quản, đặc biệt là kho lạnh.

• SMEs nông nghiệp chưa có năng lực logistics riêng, phải phụ thuộc thương lái.

• Cơ chế điều phối liên vùng, liên tỉnh về logistics nông nghiệp chưa hình thành rõ nét.

Gợi ý hệ thống trung tâm logistics tích hợp vùng

Để phục vụ hiệu quả chuỗi giá trị nông nghiệp – OCOP vùng, cần quy hoạch các trung tâm logistics có tính liên kết liên vùng và khả năng điều phối theo hành lang kinh tế – vận tải chính. Gợi ý các điểm xây dựng gồm:

1. Trung tâm logistics nông nghiệp liên vùng phía nam ĐBSH: Nên đặt tại giao điểm giữa các trục cao tốc và tuyến thủy quốc gia (ví dụ khu vực trung tâm gần sông Đáy hoặc sông Hồng), phục vụ các vùng chuyên canh lúa gạo, rau màu và dược liệu. Chức năng: gom hàng, sơ chế, kho lạnh, logistics đường thủy và kết nối với các cảng nội địa phía Bắc.

2. Trung tâm logistics lạnh – chế biến – phân phối gần vùng thủ đô: Đặt gần các khu công nghiệp và chợ đầu mối ngoại thành để phục vụ nhu cầu nội đô, TMĐT và xuất khẩu nhanh. Chức năng: bảo quản trái cây, gia cầm, sơ chế – đóng gói hiện đại.

3. Trung tâm logistics xuất khẩu tích hợp cảng biển – nông nghiệp: Gắn với hệ thống cảng biển lớn trong vùng, hỗ trợ khâu xuất khẩu trực tiếp nông sản (đặc biệt là rau quả, thủy sản, dược liệu) bằng đường biển và container lạnh. Kết hợp truy xuất nguồn gốc, thông quan nhanh và kết nối doanh nghiệp logistics quốc tế.

4. Trạm trung chuyển vệ tinh tại vùng nguyên liệu tập trung: Các điểm quy mô vừa, chuyên gom hàng từ HTX, hộ sản xuất lên tuyến chính, đảm bảo phân phối hiệu quả, tránh ách tắc mùa vụ. Đây là giải pháp phù hợp với logistics nông thôn.

Đề xuất chính sách hỗ trợ logistics cho OCOP/SMEs vùng ĐBSH

• Quy hoạch logistics vùng: Lồng ghép vào các quy hoạch vùng kinh tế – đô thị – giao thông để tạo hành lang logistics đồng bộ.

• Hỗ trợ tài chính – đất đai: Ưu đãi đầu tư cho kho lạnh, trung tâm logistics nông nghiệp và nền tảng logistics số vùng.

• Chuyển đổi số logistics SMEs: Đào tạo, tư vấn và kết nối SMEs nông nghiệp với các nhà cung cấp dịch vụ logistics hiện đại.

• Thành lập cơ chế điều phối logistics vùng: Một hội đồng logistics liên tỉnh có chức năng phân bổ nguồn lực, quy hoạch và giám sát tiến độ đầu tư.

Kết luận

Logistics tích hợp cho nông nghiệp và doanh nghiệp nhỏ vùng ĐBSH không chỉ là một nhu cầu mà còn là một đòn bẩy chiến lược để tạo đột phá giá trị. Việc quy hoạch và triển khai các trung tâm logistics vùng – từ kho lạnh đến nền tảng số – cần được xem là ưu tiên hàng đầu trong giai đoạn 2025–2030 nếu muốn nâng cao năng lực cạnh tranh nông sản và thúc đẩy xuất khẩu.

Website: https://aicom.com.vn; Hotline/zalo: 096 848 7782